Moeite met ongeschreven regels
Ongeschreven (gedrags)regels zijn regels die de meeste leerlingen weten en naleven zonder dat ze expliciet zijn aangeleerd. Sommige begaafde leerlingen met sociale problemen voelen niet (tijdig) aan welk gedrag in een bepaalde situatie wenselijk is. Het zijn vaak de subtiele verschillen die niet begrepen worden. Of ze gebruiken bijvoorbeeld populaire uitdrukkingen die net niet passend zijn in de sociale situatie van dat moment. Dit kan voor de gesprekspartner vreemd overkomen.
Het kan ook zijn de leerling moeite heeft in te schatten welke rol de ander heeft in de sociale relatie. Zo kan het zijn dat de leerling te brutaal is tegen een volwassene. Hij ziet dan bijvoorbeeld te weinig verschil in aanspreektoon tussen een leerkracht of een vriendje.
Indien bovenstaande aansluit bij uw bevindingen bij een specifieke leerling, verken dan de volgende vragen:
- Wat zie je bij de leerling?
- Wat heeft de leerling op dit moment nodig?
- Wat ga je doen?
- Hoe ga je het realiseren?
Observeer (opnieuw) de situatie en breng deze in kaart
Wat zie je bij de leerling?
Observeer de leerling en registreer welke ongeschreven regels de leerling niet oppakt. Denk daarbij ook aan zaken als:
- Te eerlijk reageren
- Egocentrisch reageren
- Kwetsend reageren
- Impulsief reageren
- Aanstaren
- Te achterdochtig reageren
- Aanspreektoon niet passend bij de situatie
- (Populaire) taal niet passend bij de situatie
- ....
Tips:
Observeer de leerling en registreer welke ongeschreven regels de leerling niet oppakt.
Analyseer na de fase van signaleren samen met leerling, ouders en andere betrokkenen het beeld van de situatie. Bepaal wat nodig is om de situatie te veranderen en benoem de onderwijsbehoeften van de leerling.
Wat heeft de leerling op dit moment nodig?
Het is belangrijk dat de leerling ervaart dat hij zelf invloed heeft op zijn eigen ontwikkeling. Hiervoor is het nodig dat de leerling zijn eigen kwaliteiten en uitdagingen (er)kent.
De leerling die moeite heeft met ongeschreven omgangsregels heeft een leerkracht nodig die:
- Omgangsregels zichtbaar maakt voor de leerlingen in de klas.
- Sociale gedragsregels intraint.
- Duidelijk kenbaar maakt wat verwacht wordt van de leerling.
- Rekening houdt met een geringe transfer bij de leerling.
- Consequent is.
De leerling die moeite heeft met ongeschreven omgangsregels heeft medeleerlingen nodig die:
- Die de leerling betrekken bij (groeps) activiteiten
- Goed voorbeeld gedrag laten zien
Een leerling die moeite heeft met ongeschreven omgangsregels heeft een onderwijsomgeving nodig die:
- Helder en voorspelbaar is. Denk aan afspraken kaarten ten aanzien van sociaal gedrag.
Een leerling die moeite heeft met ongeschreven omgangsregels heeft onderwijsmateriaal nodig dat:
- Dat aansluit bij de behoefte van de leerling. Voor de ene leerling kan dat middels uitleg en verbale ondersteuning zijn, een ander heeft steun aan visuele ondersteuning en helpen posters en voorbeeldplaten.
- De samenwerking met andere leerlingen stimuleert en waarin ongeschreven regel aan bod komen.