Doelgericht werken aan schoolontwikkeling

voor begaafde en excellerende leerlingen in het voortgezet onderwijs

Doelgericht werken aan schoolontwikkeling begint bij het in kaart brengen van wat uw school al doet en wat de ambities zijn. Daarna volgen het plan van aanpak, de realisatie en de borging. Dit proces wordt ondersteund door de 'OntwikkelWijzer' waarin vragen uw denken over essentiële punten op dit thema richting geven. U wordt door de verschillende fasen geleid; interne links geven aanvullende, inspirerende informatie. In het bijbehorend werkdocument kunnen antwoorden worden ingevuld.

Inbedding in bestaand beleid en aansluiting bij de huidige schoolontwikkeling maken de kans van slagen van een 'aanvullend' plan voor onderwijs aan begaafde en excellerende leerlingen, groot. In het voortgezet onderwijs betekent dit aansluiten bij de schooleigen praktijk en ambities rond de thema's opbrengstgericht werken, profilering en differentiatie.

Deze OntwikkelWijzer is gebaseerd op de Themakaart die binnen het programma van School Aan Zet wordt gebruikt.

1. Waar staan wij nu?

Wat hebben wij al bereikt?

Beeld van de leerling

• Hoe brengen wij onze leerlingen in beeld?
• Op welke manier maken wij optimaal gebruik van beschikbare subjectieve en objectieve gegevens?
• Weten wij welke leerlingen in potentie excellente prestaties kunnen leveren en op welke gebieden?
• Hebben wij op leerlingniveau inzicht in factoren die talentontwikkeling belemmeren?
• Wat zijn onze bereikte resultaten op leerlingniveau? Betrek informatie uit LVS, leerlingenquêtes of gegevens als overgangsresultaten en uitstroom.

Onderwijsaanpassingen en voorzieningen

• Welke differentiatie in aanbod en begeleiding bieden wij en hoe is dit bij ons georganiseerd?
• Hoe gaan wij om met verschillen in het profiel van leerlingen?
• Wat bieden wij zorgleerlingen aan met zowel kenmerken van begaafdheid als kenmerken van leer- en/of gedragsproblemen?
• Hoe speel ik als docent bij differentiatie specifiek in op gesignaleerde begaafdheidskenmerken?
• Hoe betrek ik leerlingen bij hun eigen leerproces?
• Heeft de leerling inzicht in eigen leren?
• Hoe maak ik de lessen voor alle leerlingen ook bij goede schoolprestaties aansprekend en uitdagend, zodat ze hun talenten optimaal kunnen ontwikkelen?

Inbedding

• Op welke manier sluit onze werkwijze aan op de visie op talentontwikkeling?
• Hoe is ons (hoog)begaafdenbeleid ingebed binnen ons onderwijs en vastgelegd in het school en/of zorgplan?
• In hoeverre maken onze docenten de lessen als vakdocent rijk en betekenisvol voor alle leerlingen?
• Op welke wijze is het (hoog)begaafdenbeleid als zorgplan vastgelegd en opgenomen in het totale schoolplan?
• Hoe profileren wij onze school?
• Hoe benutten wij instanties, bedrijven en andere personen uit onze omgeving?

Deskundigheid

• Beschikken wij over voldoende pedagogisch-didactische, onderwijskundige competenties en ook vakkennis om (hoog)begaafde leerlingen passend onderwijs aan te bieden?
• Over welke specifieke expertise beschikt de school?
• Hoe leren wij van en met elkaar en van anderen? Zowel in als buiten de school. In welke lerende (regionale) netwerken participeren wij?
• Welke scholing hebben de docenten gevolgd op dit terrein?
• Is (na)scholing geborgd?

Kwaliteit van de ondersteuning

• Hoe geschikt zijn onze huidige lesmethoden voor (hoog)begaafde leerlingen?
• Over welke middelen en begeleidingsmogelijkheden beschikken wij om gedifferentieerd onderwijs vorm te geven?
• Hoe en door wie worden docenten die dat nodig hebben bij ons ondersteund?
• Worden beginnende docenten op het begaafdenbeleid van de school gewezen en ook daarin begeleid?

Wat zijn onze sterke punten en welke knelpunten tekenen zich af n.a.v. bovenstaande vragen?

2. Wat willen wij bereiken?

Wat is onze visie en wat zijn onze ambities de komende periode?

Visie

• Hoe sluit wat wij doen op gebied van begaafdheid en excellentie (inclusief onze visie op talentontwikkeling) aan bij onze totale visie op onderwijs? Hoe kunnen wij dat verbeteren?
• Wat zijn onze ambities komende jaren? Welke doelen stellen wij en wanneer denken we ze te halen?
• Hoe is het draagvlak en de samenwerking hiervoor bij leerlingen, ouders, het docententeam, vaksecties, relevante werkgroepen, de schoolleiding en het bestuur?
• Worden de gestelde doelen in het school- en/of beleidsplan opgenomen?
• Krijgen ambities de ruimte en worden ze gefaciliteerd?
• Vormt het beleid op het terrein van (hoog)begaafdheid een integraal onderdeel van het gehele schoolbeleid?

Doelen op leerlingniveau

• Welke doelen stellen wij voor deze leerlingen? Liggen deze doelen alleen op het terrein van schoolvakken of op een breder terrein van ontwikkeling? (bijv. zelfregulatie en metacognitieve vaardigheden, thinking skills)
• Hebben wij heldere (SMART)-doelen? Zijn ze haalbaar?
• Zijn onze doelen ambitieus? Hebben wij hoge verwachtingen?
• Hoe maken we onze doelen bekend bij leerlingen, schoolleiding, ouders, vaksecties en zorgteam?

3. Wat gaan wij doen?

Op welke gebieden moeten activiteiten ontplooid worden en schoolbrede afspraken gemaakt worden?

• Gezien de conclusies onder 1 (Waar staan wij nu?) en de ambities onder 2 (Wat willen wij bereiken?), op welke gebieden moeten activiteiten ontplooid worden en schoolbrede afspraken gemaakt worden?
• Wat zijn de doelen?
• Welke prioriteiten stellen we ons de komende periode?
• Waar halen we onze inspiratie vandaan?
• Welke scholing wordt er gevolgd?
• Welke kartrekkers kunnen we inzetten?
• Wie houdt het tijdpad in de gaten en spreekt anderen indien nodig aan?
• Hoe leggen we onze activiteiten vast in een plan van aanpak?
• Hoe zorgen we voor een breed draagvlak voor onze plannen (leerlingen, ouders, collega's, schoolleiding, relevante werkgroepen)? Hoe betrekken en informeren we hen (website school, nieuwsbrief, schoolgids)?

4. Wat is daarvoor nodig?

Randvoorwaarden

• Wat moeten wij weten en kunnen om de activiteiten uit te kunnen voeren en de doelen te halen?
• Hoe blijven we op de hoogte van de nieuwste ontwikkelingen?
• Wat is nodig voor de invoering of verbetering op onze school?
• Welke rol heeft de schoolleiding bij het invoerings- of verbeteringsproces?
• Hoe wordt samenwerking binnen op school gestimuleerd en vormgegeven om verbeteringen door te voeren?
  • directe feedback en reflectie via intervisie, coaching, sectievergaderingen of werkgroepoverleg.
  • resultaatgerichte gesprekken met vakdocenten over de voortgang en de resultaten
  • studiedag
• Hoe betrekken wij ouders bij het onderwijs aan deze leerlingen?

5. Hoe volgen wij de resultaten?

Toetsen en andere wijze van volgen van de ontwikkeling van de leerling

• Welke wijze van signaleren, screenen passen wij toe? Zijn er andere instrumenten nodig?
• Welke toetsen gebruiken wij om de leerlingen te volgen? Wordt er gedifferentieerd getoetst, formatief of adaptief?
• Gebruiken wij andere manieren om ontwikkeling van leerlingen in beeld te brengen?
• Voldoet de wijze van signaleren, screenen, toetsen en volgen? Krijgen wij de resultaten goed in beeld?

Analyseren van de gegevens

• In hoeverre is het volgen-analyseren-interpreteren-(aanpassen van de) lesstof/begeleiding en weer volgen van de leerling een cyclisch proces? Hoe vaak gebeurt dit per jaar?
• Op welke wijze worden analyses gemaakt én gebruikt (bijv. trendanalyse, foutenanalyse op leerlingniveau)?

Volgen van de ontwikkeling van de leraren/het team

• Hoe volgen en stimuleren we de ontwikkeling van de competenties van het docententeam?

Tevredenheid en voortgang

• Hoe meten we tevredenheid bij ouders en leerlingen?
• Hoe meten we tevredenheid en motivatie bij docenten?

6. Hoe borgen en verbeteren wij?

Evaluatie van resultaten (tenminste jaarlijks)

• Welke leerlingresultaten zijn bereikt en hoe tevreden zijn we hierover?
• Hoe tevreden zijn leerlingen, ouders en docenten?
• Zijn de onderwijsaanpassingen gerealiseerd en wat was de kwaliteit?
• Is de geplande tijd besteed aan de excellente/hoogbegaafde leerling?
• Is de begeleiding van de docenten volgens plan gerealiseerd?
• Is de communicatie intern en extern (ouders, bestuur, collega's etc.) goed verlopen?
• Is het plan ‘excellentie en begaafdenonderwijs’ gerealiseerd en geborgd?

Welke mogelijke verklaringen/ oorzaken zijn er voor de (niet) gerealiseerde opbrengsten?

• Te hoge/ te lage doelen
• Deskundigheidsbevordering van docenten
• Ondersteunen en faciliteren van docenten
• Begeleiding (in brede zin) van de leerlingen
• Benutte onderwijstijd voor leerlingen
• Deugdelijkheid aanbod en materialen
• Organisatie in de klas en in de school
• Minimaal tot geen draagvlak
• Bijzondere omstandigheden

Aanpassingen voor komende periode op basis van de resultaten en verklaringen/oorzaken:

• Welke wijzigingen/ aanpassingen maken wij in ons plan ‘excellentie en begaafdenonderwijs’ voor komende periode?
• Hoe informeren wij betrokkenen hierover (leerlingen, ouders, collega's en schoolleiding)?

Afronding van deze periode

• Hoe en wanneer verantwoorden wij ons over de afgelopen periode?

Gerelateerde items

  Quickscan
  Met deze quickscan bepaalt u gezamenlijk uw visie en formuleert u uw uitgangspunten voor de verdere invulling van talentontwikkeling.