Blog

Plannen vanuit ruimte

Veel hoog getalenteerde leerlingen hebben moeite met het maken van huiswerk. Docent en leerlingen trekken aan het kortste eind als er niets verandert. Kunnen we huiswerk inzetten als een vorm van talentontwikkeling?
Profielfoto van Albert Kaput
(onbekend)
26 februari 2015 | 3 minuten lezen

Leerlingen die ik begeleid, hebben een sterkt behoefte aan autonomie. Zij hebben een vorm van allergie opgebouwd voor het woord “moeten” en willen graag kunnen kiezen uit meerdere alternatieven.

Huiswerk valt onder de categorie “verplicht” en wordt meestal uitgesteld tot het afgesteld is. Eerlijkheidshalve moet ik wel bekennen dat het soort huiswerk dat mijn hoog getalenteerde leerlingen krijgen bij lange na niet voldoet aan de eisen die wat mij betreft gesteld mogen worden aan “passend huiswerk”, n.l. uitdagend, persoonlijk afgestemd, zinvol en een “YES”gevoel oproepen, waardoor leren en talentontwikkeling vanzelfsprekend is.

Dit betekent dat mijn leerlingen flink wat energie mogen stoppen in het omdenken van weerzin naar de ruimte om te kunnen voldoen aan de eisen die hun leraren aan hen stellen om mee te mogen doen in de onderwijsopbouw structuur, die het mogelijk maakt een diploma te behalen.

Als er dan ergens een uitdaging in hun schoolleven zit, is die daar te vinden. Hier kunnen zij hun creativiteit en denktalent inzetten om van verplicht naar bruikbaar om te denken.

Als ik met mijn leerlingen samen aan een planning werk, ga ik uit van de ruimte die ze nodig hebben om te ademen. We plannen dan als eerste de boeiende activiteiten zoals gamen, sporten, tv kijken etc. in. Vervolgens bespreken we wat van het opgegeven werk het zinvolst is om dat jaar de eindstreep te kunnen halen. Ten slotte bekijken we samen wat er nog over is aan tijd om wat zaken te doen die de spanning in de relatie met een docent kunnen verminderen.

Meestal is na de eerste ronde alle tijd al op en valt er niets meer te plannen, mijn leerlingen gamen graag en hebben behoefte aan vrije ruimte waar zij zelf hun activiteiten mogen invullen zonder dat volwassenen zich daar mee bemoeien. Het vervolg van het gesprek gaat dan over verantwoordelijkheid. Waar wil jij verantwoordelijkheid voor nemen? Wil je aan je docent uitleggen waarom je geen huiswerk gemaakt hebt en met hem/haar de zinvolheid ervan bespreken? Kies je voor het maken van het werk waar je in elk geval nog het nut van inziet? Maak je een alternatief plan om voor de rest van het jaar mee aan de slag te gaan met de zekerheid dat je over gaat ? Bewaak je je vrije ruimte en kies je voor minimale deelname aan schoolwerk? Vanuit het perspectief van de leerling zijn er voldoende mogelijkheden om een jaar door te komen ook al ben je absoluut niet gemotiveerd voor schoolwerk, echter niet al die mogelijkheden leiden tot succesvol zijn op school.

De belangrijkste ondersteunende gedachte die mijn leerlingen benoemen is: ”Als ik weet waar ik het voor nodig heb, wil ik het wel proberen.” Het is een forse uitdaging om aan deze leerlingen uit te leggen waarom huiswerk bijdraagt aan hun ontwikkeling en ik kan me voorstellen dat een andere benadering van huiswerk opgeven ook motivatie verhogend kan werken. Kritisch kijken naar de effecten van huiswerk kan al een hele openbaring zijn. Alfie Kohn heeft daar een eigen visie op. Rethinking homework.

Een groot deel van mijn leerlingen bestaat uit jongens en een enkel meisje in de leeftijd van 12 tot 16 jaar die het niet meer zien zitten op school. Ze worden opstandig en hun gedrag valt in de categorie onhandelbaar of zij trekken zich terug in hun eigen wereld en worden onbereikbaar voor docenten en ouders. Ondanks hun hoog ingeschatte talenten, hebben zij weinig inzicht in de ruimte die zij kunnen creëren voor henzelf binnen een schoolstructuur. Daar waar schoolbegaafde leerlingen makkelijker heen stappen over het verlichte werk ervaren zij dit als een zware last die steeds meer toeneemt naarmate hun cijfers minder worden. Tot tenslotte wordt de onmacht om iets te kunnen betekenen op school zo groot dat zij beginnen af te haken en zich gaan afzetten of terugtrekken.

Gelukkig zijn er steeds meer scholen die dit beginnen te zien en aan deze leerlingen ruimte bieden om hun huiswerk niet of anders te maken. Wanneer dit gepaard gaat met een begeleidingstraject waarbij  leerlingen ondersteund worden bij het zelfbewuster worden en meer zelfredzaam leren hun verantwoordelijkheid te nemen voor hun eigen ontwikkeling, krijgen docenten weer vertrouwen in de mogelijkheden van de leerling en zijn niet alleen gefocust op de onmogelijkheden.

De belangrijkste ingrediënten die uitval kunnen voorkomen, zijn:

  • Expliciete aandacht voor de persoonlijkheidsontwikkeling van deze leerlingen
  • Ruimte voor hen om te ontdekken hoe zijn kunnen leren en wat daarbij belangrijk is en wat niet
  • Begeleiding bij het ontwikkelen van leerstrategieën die aansluiten bij hun afwijkende manieren van denken en een brug slaan naar schoolse vaardigheden.
  • Vertrouwen van docenten dat wanneer leerlingen de zin inzien van wat zij nodig hebben, zij hiermee wel aan de slag gaan en succesvol kunnen zijn

Het is dan niet meer nodig om vanuit de ruimte te plannen, omdat er wel meer motivatie is om te slagen op school en de vrije ruimte vanuit inzicht bewaakt kan worden en niet vanuit angst.

Scholen het is aan jullie om dit op te pakken en hiermee het aantal hoog getalenteerde drop-outs te verminderen. Op deze website is onder talentontwikkeling voldoende aanwezig om met de leerlingen aan de slag te gaan.

Deze aanpak werkt niet bij zeer creatief denkende leerlingen die minder mogelijkheden hebben om aan te sluiten bij een schoolstructuur en veel meer ruimte nodig hebben dan door scholen geboden kan worden. Hiervoor bestaan instituten als Feniks Talent die passende ontwikkelingsmogelijkheden bieden aan deze creatieve jongeren.