Sinds enige jaren is de aandacht voor excellentie in het Nederlandse onderwijs toegenomen. De Nederlandse overheid, het bedrijfsleven en het onderwijs zijn belangrijk in deze ontwikkeling. Maar cruciaal (en nog weinig gehoord) in deze discussie is de mening van jongeren zelf. Want hoe denken zij zelf over uitblinken in het onderwijs? Wat willen ze in de toekomst en hoe denken ze dit te bereiken?

Het Excellentiemodel is een segmentatiemodel dat jongeren verdeelt in vier excellentie-types. Deze types hebben elk een verschillende kijk op excellentie. Met het Excellentiemodel bieden we een tool om zo nauwkeurig mogelijk te bekijken welke groep jongeren al voldoende wordt gestimuleerd en wie nog (verder) gemotiveerd kan worden om uit te blinken. Daarnaast biedt het model handvatten voor het actief stimuleren van de nog niet (volledig) bereikte jongeren.

Het onderzoek
In een kwalitatief onderzoekstraject zijn in 26 groepsgesprekken 120 jongeren gesproken over uitblinken. Vervolgens zijn de uitkomsten hiervan vertaald naar stellingen in een kwantitatief onderzoeksdeel. Op stellingen als 'Ik wil later een uitdagende baan', 'In alles wat ik doe wil ik de beste zijn' en 'Cijfers vind ik niet belangrijk, zolang ik mijn diploma maar haal' gaven 1.337 jongeren antwoord. De stellingen zijn onderverdeeld in zeven dimensies, zoals onder andere Intrinsieke prestatiemotivatie, Toekomstbewustzijn en Prestatieurgentie.

Zelfbewuste Generalisten (39%)
Zelfbewuste Generalisten zijn breed geïnteresseerd en intrinsiek gemotiveerd om het beste in zichzelf naar boven te halen. Ze hebben vaak een duidelijk beeld van wat ze kunnen en van wat ze later willen bereiken. Uitblinken heeft in de ogen van Zelfbewuste Generalisten vooral positieve kanten. Excellentie is voor deze groep een breed begrip, excelleren in het onderwijs is daarom niet altijd de meest voor de hand liggende keuze.

Gemaksgerichte levensgenieters (34%)
Gemaksgerichte levensgenieters zijn tevreden met hun leven en maken zich niet druk om de toekomst. School en studie spelen geen belangrijke rol in hun leven. Ze zien geen noodzaak om hier in uit te blinken. Ze staan niet negatief tegenover excelleren en presteren, maar het is voor hen ook niet belangrijk. Met een zesje red je het ook en die goede baan komt vanzelf wel.

Berustende Volgers (16%)
Berustende Volgers houden van hun vertrouwde omgeving; ze treden niet graag buiten hun comfort zone. Zowel in hun vrije tijd als op school zijn ze niet op zoek naar uitdagingen. Ze hebben geen behoefte om uit te blinken en weten ook niet waarin ze zelf kunnen excelleren. Ze zijn bang voor de mogelijke negatieve gevolgen van excellentie, zoals kritiek, jaloezie en sociale druk om niet uit te blinken of op te vallen.

 
Statusgerichte toekomstplanners (11%)
Statusgerichte Toekomstplanners hebben een relatief duidelijk toekomstbeeld en willen nu goed presteren om later verzekerd te zijn van succes. Ze zijn competitief ingesteld en steken graag de handen uit de mouwen. Status is belangrijk, dus factoren als geld en aanzien stimuleren deze jongeren om extra hard te lopen.

In de publicatie leest u meer over de vier typen en hun houding ten opzichte van uitblinken.  Hoe gaat u als docent met dit model aan de slag? Dat leest u hier. Of neem contact op via academy@youngworks.nl.