Meer ruimte voor maatwerk en flexibilisering is nodig om getalenteerde leerlingen uit te dagen en te belonen. U treft hieronder een overzicht van de mogelijkheden in het primair en voortgezet onderwijs. Mede n.a.v. het Plan van aanpak Toptalenten 2014-2018 zijn bestaande mogelijkheden uitgebreid met nieuwe maatregelen.
| Wat kan en wat mag in het primair onderwijs? | |
|---|---|
| Thema | Toelichting |
| Extra aanbod als onderwijsactiviteit |
Extra aanbod kan als onderwijsactiviteit worden aangemerkt en geldt daarmee als onderwijstijd, wanneer het aanbod:
|
| Ouderbijdrage | Wanneer het extra aanbod als onderwijsactiviteit geldt, zijn er regels verbonden aan de ouderbijdrage. In principe moeten alle leerlingen voor wie een bepaalde onderwijsactiviteit van nut is voor zijn/ haar ontwikkeling, toegang hebben tot die activiteit. Een school mag een ouderbijdrage vragen, maar deze dient vrijwillig te zijn. Het uitgangspunt voor de ouderbijdrage is heffing naar draagkracht. Wanneer een bepaalde onderwijsactiviteit als 'zorgarrangement' wordt benoemd (bijv. deelname aan een plusklas), kan er eventueel gebruik gemaakt worden van de middelen uit het samenwerkingsverband in het kader van passend onderwijs. |
| Vervoer | Wanneer het om een deeltijd-onderwijsactiviteit gaat die op een andere locatie plaatsvindt, ligt de verantwoordelijkheid voor het organiseren bij de school (bijv. deelname aan een plusklas). De school kan hier afspraken over maken met de ouders. |
| Bevoegdheid |
Het extra aanbod moet altijd gegeven worden door een bevoegde leerkracht van het primair onderwijs. Gastlessen en excursies zijn toegestaan, maar enkel onder begeleiding van de eigen leerkracht. Sinds 2016 kunnen vo-docenten hun eigen vak ook in het primair onderwijs geven. Zo kan een geschiedenisdocent het vak geschiedenis geven op de basisschool. Zie voor meer informatie. |
| Vrijstelling | Vrijstelling van lessen vanwege ontwikkeling van niet-cognitief talent (bijv. sport, muziek, theater) mag in het primair onderwijs niet, tenzij structurele afspraken worden gemaakt met ouders en leerling over hoe de gemiste onderwijstijd wordt ingehaald. Vrijstelling van onderwijs is niet toegestaan in verband met de Wet op de leerplicht. Mogelijk komt hier voor het primair onderwijs op termijn een versoepeling in de wetgeving; zie de kamerbrief november 2015. Binnen de versoepelde wetgeving zal het makkelijker worden toptalenten vrij te stellen van de verplichte onderwijstijd. |
| Wat kan en wat mag in het voortgezet onderwijs? | |
|---|---|
| Thema | Toelichting |
| Flexibilisering onderwijstijd |
Er geldt voor de opleidingen vmbo, havo en vwo een urennorm voor de gehele opleiding. De onderwijstijd kan per leerjaar en per leerling variëren; zie de Wet modernisering onderwijstijd. Scholen hebben op deze wijze ruimte voor individueel maatwerk. Roosters kunnen worden aangepast onder voorwaarden dat de individuele roosters ruim van te voren periodiek en in overleg met ouders onder verantwoordelijkheid van de school worden vastgesteld, en er formele instemming is van de schoolleiding, medezeggenschapsraad en docenten. |
| Extra aanbod als onderwijsactiviteit |
Extra aanbod kan als onderwijsactiviteit worden aangemerkt en geldt daarmee als onderwijstijd, wanneer het aanbod:
|
| Vrijstelling van lessen | Het voortgezet onderwijs heeft binnen de reguliere onderwijswetgeving (Wet op voorgezet onderwijs, artikel 11d) ruimte om leerlingen van lessen vrij te stellen, en zo kansen te bieden om ook te werken aan niet-cognitieve talenten (bijv. sport, muziek, theater). De school kan afspraken maken met ouders en leerlingen over vrijstelling van verplichte deelname aan onderwijsactiviteiten. Dit zijn structurele afspraken die jaarlijks bij het begin van het schooljaar worden gemaakt. Spontane en/ of incidientele verzoeken om te verzuimen vallen hier niet onder. Bij uitzonderlijke talenten is het voor de jongere wellicht wenselijk zich op een middelbare school in te schrijven die sport of cultuur als speerpunt heeft gekozen. Meer informatie, zie de kamerbrief november 2015. |
| Versneld en/of verrijkt vwo | Scholen kunnen meedoen aan een pilot om verrijkt en/of versneld vwo aan te bieden. De pilot is gestart in 2016-2017. Het betreft verrijkingsarrangementen die alleen met een ingrijpende verschuiving van de lesstof in de onder- en/ of bovenbouw mogelijk zijn. Een versneld vwo betekent dat scholen een vijfjarig vwo-traject aanbieden. Scholen kunnen jaarlijks in oktober een aanvraag aandienen voor deelname; zie voor meer informatie. |
| Versneld vmbo-mbo | Binnen de vakmanschaproute, technologieroute en beroepsroute is er een pilot geweest van doorlopende leerroutes van het vmbo naar het mbo waardoor leerlingen sneller hun diploma op het mbo kunnen halen. De pilot is gestart in 2014-2015. In 2017 wordt een wetsvoorstel uitgewerkt zodat samenwerkende scholen vmbo en mbo een versnelde route aan kunnen bieden. Zie kamerbrief februari 2017 voor meer informatie. |
| Vakken op hoger niveau |
Leerlingen kunnen één of meer vakken op een hoger niveau doen; dit geldt zowel voor vmbo als voor havo. Indien één of meerdere vakken op een hoger niveau is/zijn afgesloten, wordt dit op het diploma vermeld. Wanneer een leerling niet slaagt voor het examen op hoger niveau, kan de leerling vanaf het schooljaar 2017-2018 herkansen in hetzelfde vak op het oorspronkelijke niveau; ook wordt onderzocht of het herberekenen van het behaalde cijfer op het hogere niveau naar een cijfer op het oorspronkelijke niveau, een optie is en hoe school en inspectie hierin kunnen samenwerken. Zie de kamerbrief juni 2016. |
| Versneld examen | Leerlingen kunnen examen doen in één of meer vakken vanaf 2 vmbo, 3 havo en 4 vwo; dus vanaf het op twee-na-laatste-jaar. |
| Verrijkt examen | Leerlingen kunnen examen doen in meer vakken dan het minimum per opleiding. |
| Waardering prestaties | Leerlingen met gemiddeld een 8.0 of hoger én geen onvoldoende, krijgen een verlemelding 'cum laude' op hun diploma. |
| Vermelding van bijzondere prestaties die leerlingen gedurende hun schoolloopbaan hebben geleverd, anders dan hun prestaties voor de reguliere vakken, worden in een plusdocument weergegeven. Dit betekent waardering voor hetgeen leerlingen hebben gedaan aan brede vorming en talentontwikkeling. | |
| Ouderbijdrage, vervoer en bevoegdheid in geval van extra aanbod dat geldt als onderwijsactiviteit | Wanneer het extra onderwijsaanbod als onderwijsactiviteit geldt, zijn er regels aan de ouderbijdrage. In principe moeten alle leerlingen voor wie een bepaalde onderwijsactiviteit van nut is voor zijn/ haar ontwikkeling, toegang hebben tot die activiteit. Een school mag een ouderbijdrage vragen, maar deze dient vrijwillig te zijn. Het uitgangspunt voor de ouderbijdrage is heffing naar draagkracht. Wanneer een bepaalde onderwijsactiviteit als 'zorgarrangement' wordt benoemd (bijv. faalangstreductietraining), kan er eventueel gebruik gemaakt owrden van de middelen uit het samenwerkingsverband in het kader van passend onderwijs. |
| Wanneer het om een deeltijd-onderwijsactiviteit gaat die op een andere locatie plaatsvindt, ligt de verantwoordelijkheid voor het organiseren van het vervoer bij de school (bijv. deelname aan een universiteitsprogramma). De school kan hier met de ouders afspraken over maken. | |
|
Gastlessen en excursies mogen worden uitgevoerd door externen, mits in aanwezigheid van een vo-docent. Wanneer leerlingen tijdens schooluren een programma volgen op hbo of universiteit, hoeft de eigen docent niet aanwezig te zijn. Wel is het noodzakelijk dat de school schriftelijk toestemming geeft en dat er duidelijke afspraken worden gemaakt tussen leerling/ school/ hbo of universiteit. Sinds 2016 kunnen vo-docenten hun eigen vak ook in het primair onderwijs geven. Zo kan een geschiedenisdocent het vak geschiedenis geven op de basisschool. Zie voor meer informatie. |
|
Dit overzicht is tot stand gekomen in samenwerking met het ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap. Heeft u vragen? Stel ze gerust via het contactformulier van OCW. Uw vraag komt dan vanzelf bij de betrokken beleidsmedewerker terecht.