Begaafdheid

(Hoog)begaafdheid

Ongeveer 10% van alle kinderen en jongeren laat kenmerken zien die kunnen duiden op een hoge mate van begaafdheid. De mate waarin, op welke (talent)gebieden dit zichtbaar kan zijn en hoe dit zich verder uit in persoonlijkheidskenmerken, gedrag of prestaties, is heel verschillend. De diversiteit binnen het begaafdheidsspectrum is dan ook groot.

Naast een hoog ontwikkelingspotentieel beschikken begaafde kinderen vaak over creërend (denk)vermogen en een sterke gedrevenheid. Het is niet vanzelfsprekend dat dit zich ook uit in hoge prestaties op één of meerdere gebieden. Hiervoor is een stimulerende leeromgeving nodig, zowel thuis als op school. Met ouders die inspiratie, stimulans en een veilige thuisbasis bieden en leraren die verrijkend onderwijs vormgeven dat (ook) aansluit bij de ontwikkelingsbehoeften en -mogelijkheden van begaafde kinderen en jongeren.

Meer informatie Minder informatie
VolgendOntvolgen

Redactie

Begaafdheid Publicaties Leermaterialen Hulpmiddelen Media Blogs Links Vraag & Antwoord
Begaafdheid Begaafdheid
Begaafdheid Publicaties Leermaterialen Hulpmiddelen Media Blogs Links Vraag & Antwoord

(Hoog)begaafdheid

Er is geen eenduidige wetenschappelijke definitie van (hoog)begaafdheid. Toch bieden de diverse theorieën en modellen relevante aanknopingspunten voor een werkdefinitie die bruikbaar is voor de onderwijspraktijk.

De werkdefinitie die wij hanteren is consistent met de belangrijkste aspecten, waarover in de meest bekende theorieën en modellen consensus bestaat, of waarin zij elkaar aanvullen:

Kenmerk Toelichting

Sterk potentieel

 (Hoog)begaafde leerlingen beschikken over een in aanleg aanwezig potentieel om tot uitzonderlijke prestaties te komen, behorend bij de beste 10%, op één of meerdere begaafdheidsgebieden

Dynamisch

 De ontwikkeling van talent is een langdurig en dynamisch proces. Zowel persoonlijkheidseigenschappen als de interactie met de omgeving zijn mede bepalend voor de mate waarin het aanwezige potentieel tot zijn recht komt (Mönks, Heller en Gagné)

Creatief denkvermogen

 Een (hoog)begaafde leerling beschikt over een hoge intelligentie in combinatie met een creatief denkvermogen (Renzulli, Mönks, Sternberg)

Intrinsieke motivatie

 Daarnaast is er sprake van een intrinsieke motivatie (doorzettingsvermogen) om een taak te volbrengen wat zich onder andere uit in een sterke gedrevenheid wanneer iets hun interesse heeft (Renzulli, Mönks)

Domein-
specifiek

 (Hoog)begaafdheid is domeinspecifiek (Gardner, Heller en Gagné)

Meer-
dimensioneel

 (Hoog)begaafdheid is geen eendimensionaal begrip dat is uit te drukken in een criterium als een IQ "score" > 130. Een hoge score is wel een sterke indicatie van een hoge intelligentie, maar een lagere score sluit dit niet uit. (Hoog)begaafdheid omvat in ieder geval meer dan een hoge intelligentie en intelligentie omvat meer dan een IQ test meet (Gardner, Sternberg)

Kenmerken begaafdheid

 Op een gemiddelde populatie heeft 10% van de leerlingen kenmerken die kunnen duiden op (hoog)begaafdheid (Mönks, 1995), waaronder indicaties die duiden op een hoge intelligentie
Zijnskenmerken Kenmerken die (mede) het 'zijn' van een begaafd kind bepalen, kunnen zijn: de lat hoog leggen (perfectionisme), kritische instelling, groot rechtvaardigheidsgevoel en gevoeligheid/sensitiviteit (Kieboom, 2016) en o.a. intensiteit, nonconformiteit en een hoge mate van zelfbewust zijn (Silverman, 1993).